рд╢ुрдХ्рд░рд╡ाрд░, 11 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 2024

рд╢рдХुрди рд╕рддрд╕рдИ ( рджोрд╣ा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣) рд╕рдоीрдХ्рд╖ा

 


рд╕рдоीрдХ्рд╖्рдп рдХृрддि : рд╢рдХुрди рд╕рддрд╕рдИ ( рджोрд╣ा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣)

рдХрд╡рдпिрдд्рд░ी : рд╢рдХुंрддрд▓ा рдЕрдЧ्рд░рд╡ाрд▓ 'рд╢рдХुрди'

рдк्рд░рдХाрд╢рдХ: рд╕ाрд╣िрдд्рдпाрдЧाрд░, рдЬрдпрдкुрд░

рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╡рд░्рд╖: 2023 ( рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг)

рдоूрд▓्рдп : ₹ 225/ (рд╕рдЬिрд▓्рдж)

рд╢рдХुрди рд╕рддрд╕рдИ: рдЕрдиुрднूрддिрдпों рдПрд╡ं рд╕ंрд╡ेрджрдиाрдУं рдХा рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ

рджोрд╣ा рдПрдХ рдРрд╕ा рдЫंрдж рд╣ै рдЬो рд╣िंрджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдЖрджिрдХाрд▓ рд╕े рд╣ी рдХрд╡िрдпों рдПрд╡ं рд╕ाрд╣िрдд्рдпाрдиुрд░ाрдЧिрдпों рдХो рдЕрдкрдиी рдоाрд░рдХ рдХ्рд╖рдорддा рд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХрд░рддा рд░рд╣ा рд╣ै। рдХрдмीрд░рджाрд╕, рд░рд╣ीрдо, рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕, рдмिрд╣ाрд░ी рд▓ाрд▓ ,рд╡ृंрдж рдЖрджि рдХрд╡िрдпों рдХे рджोрд╣े рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЬрди-рдорди рдХो рдЕрдиुрд░ंрдЬिрдд рддрдеा рдЕрдиुрдк्рд░ाрдгिрдд рдХрд░рддे рдЖ рд░рд╣े рд╣ैं рддрдеा рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдЬिрд╕ рддрд░рд╣ рдЕрдиेрдХाрдиेрдХ рдХрд╡ि рджोрд╣ा-рдк्рд░рдгрдпрди рдоें рдк्рд░рд╡ृрдд्рдд рд╣ैं, рдЙрд╕рд╕े рдпрд╣ рдмाрдд рдк्рд░рдоाрдгिрдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै рдХि рдХाрд▓ рдХोрдИ рднी рд░рд╣ा рд╣ो, рджोрд╣ा рд╕рднी рдЫंрджों рдХा рд╕рд░рддाрдЬ рд╣ै рдФрд░ рд░рд╣ेрдЧा рднी। рд╢рдХुंрддрд▓ा рдЕрдЧ्рд░рд╡ाрд▓ 'рд╢рдХुрди' рдХा рддीрд╕рд░ा рд╕рдж्рдпः рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рджोрд╣ा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ ' рд╢рдХुрди рд╕рддрд╕рдИ ' рдПрдХ рдирдП рдХрд▓ेрд╡рд░ рдФрд░ рдирдП рддेрд╡рд░ рдХे рд╕ाрде рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЬрдЧрдд рдоें рдЖ рдЪुрдХा рд╣ै। рдЗрд╕рд╕े рдкूрд░्рд╡ рдЖрдкрдХे рджो рджोрд╣ा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣- рдмाрдХी рд░рд╣े рдиिрд╢ाрди(2019) рдФрд░ рдХाँрдЪ рдХे рд░िрд╢्рддे ( 2020) рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ो рдЪुрдХे рд╣ैं। рдЖрдкрдиे рдЕрдкрдиी рдХृрддि рдоें рдмेрдмाрдХी рд╕े рдЕрдкрдиी рднाрд╡рдиाрдУं рдХो рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рджी рд╣ै। рдХрд╡рдпिрдд्рд░ी рдиे рдЬрд╣ाँ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╡िрдбंрдмрдиा рдФрд░ рд╡िрдж्рд░ूрдкрддा рдХो рдЕрдкрдиा рд╡рд░्рдг्рдп-рд╡िрд╖рдп рдмрдиाрддे рд╣ुрдП рдЕрдкрдиे рд╣ृрджрдп рдХी рдкीрдб़ा рдФрд░ рдЖрдХ्рд░ोрд╢ рд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпा рд╣ै рддो рд╡рд╣ीं рднрдХ्рддि,рдЕрдз्рдпाрдд्рдо рдФрд░ рдиीрддि рдХी рдд्рд░िрд╡ेрдгी рдоें рднी рдиिрдордЬ्рдЬिрдд рдХрд░ाрдпा рд╣ै। рдк्рд░ेрдо рдФрд░ рд╢्рд░ृंрдЧाрд░ рдХा рдмрд╣ुрдд рд╣ी рд╕рд░рд╕,рд╣ृрджрдпрдЧ्рд░ाрд╣ी рдПрд╡ं рд░рдордгीрдХ рдЪिрдд्рд░рдг рджोрд╣ों рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। 'рд╢рдХुрди рд╕рддрд╕рдИ' рдХे рдХाрд╡्рдп-рд╕ौрд╖्рдард╡ рдпुрдХ्рдд рдПрд╡ं рднाрд╡рдк्рд░рд╡рдг рджोрд╣े рдмрд░рдмрд╕ рд╣ी рдкाрдардХों рдХो рдЕрд╡рдЧाрд╣рди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд▓ाрд▓ाрдпिрдд рдХрд░рддे рд╣ैं।

рдЗрд╕ рд╕рддрд╕рдИ рдХी рд╡िрд╕्рддृрдд рднूрдоिрдХाрдПँ 'рд╢рдХुрди рд╕рддрд╕рдИ рд╢рдм्рджों рдХी рдЧाрдЧрд░ рдоें рднाрд╡ों рдХा рд╕ाрдЧрд░' рд╢ीрд░्рд╖рдХ рд╕े рдХрд╡ि, рд╕рдоीрдХ्рд╖рдХ рдПрд╡ं рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рд╢्рд░ी рд╡ेрдж рдк्рд░рдХाрд╢ рд╢рд░्рдоा 'рд╡ेрдж' ,рднрд░рддрдкुрд░ ,рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди; рд╕ृрдЬрди рдХी рддूрд▓िрдХा рдХे рд╕ुрд╣ाрдиे рд░ंрдЧ' рд╢ीрд░्рд╖рдХ рд╕े рд╢ैрд▓ेрди्рдж्рд░ рдЦрд░े 'рд╕ोрдо' ,рдЫрддрд░рдкुрд░ ( рдо рдк्рд░) рддрдеा 'рд╢рдХुрди рд╕рддрд╕рдИ рдХा рднाрд╡ рдордХрд░ंрдж' рд╢ीрд░्рд╖рдХ рд╕े рд╢्рд░ी рдмिрдЬेंрдж्рд░ рд╕िंрд╣ 'рд╕рд░рд▓',рдоैрдирдкुрд░ी ( рдЙ рдк्рд░) рдиे рд▓िрдЦी рд╣ैं। рдЗрд╕рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдЗрд╕ рдХृрддि рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рд╢्рд░ी рд╡рд╕ंрдд рдЬрдорд╢ेрджрдкुрд░ी рдПрд╡ं рд╢्рд░ी рдд्рд░िрд▓ोрдХ рд╕िंрд╣ рдардХुрд░ेрд▓ा рдХे рдоंрддрд╡्рдп рдПрд╡ं рд╢ुрднрдХाрдордиा рд╕ंрджेрд╢ рднी рд╣ैं।

рдоुрдЭे рдпрд╣ рдХृрддि рд╢рдХुрди рдЬी рдж्рд╡ाрд░ा рдХрдИ рдоाрд╣ рдкूрд░्рд╡ рдк्рд░ेрд╖िрдд рдХी рдЧрдИ рдеी рдХिрди्рддु рд╡्рдпрд╕्рддрддा рдФрд░ рд╕рдордпाрднाрд╡ рдХे рдХाрд░рдг рдХुрдЫ рднी рд▓िрдЦ рдкाрдиा рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ो рдкाрдпा। рдЬрдмрдХि рд╢рдХुрди рдЬी рдж्рд╡ाрд░ा рдХрдИ рдмाрд░ рдоुрдЭे рд╕ंрджेрд╢ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╕рддрд╕рдИ рдХे рджोрд╣ों рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдЕрдкрдиी рдкाрдардХीрдп рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпा рдк्рд░ेрд╖िрдд рдХрд░рдиे рдХा рдЖрдЧ्рд░рд╣ рднी рдХिрдпा рдЧрдпा। 

рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рдк्рд░рддि рдк्рд░ेрдо рдФрд░ рд╕рдорд░्рдкрдг рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХा рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рд╣ोрддा рд╣ै।рд╢рдХुрди рдЬी рднी рдЙрд╕рд╕े рдЕрдЫूрддी рдирд╣ीं рд╣ैं। рдХрд╡рдпिрдд्рд░ी рдоाрдд्рд░ рдЕрдкрдиे рд▓िрдП рд╣ी рдИрд╢्рд╡рд░ рд╕े рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдирд╣ीं рдХрд░рддी рд╣ै рдЕрдкिрддु 'рд╕рд░्рд╡े рднрд╡рди्рддु рд╕ुрдЦिрдиः' рдХा рдоूрд▓рдоंрдд्рд░ рд▓ेрдХрд░ рдЪрд▓рддी рд╣ै। рд╕рдоाрдЬ рд╕े рдЕрди्рдпाрдп рдФрд░ рдЕрдд्рдпाрдЪाрд░ рдХो рдоिрдЯाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╡рд╣ рдИрд╢्рд╡рд░ рд╕े рд╢рдХ्рддि рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдиिрд╡ेрджрди рдХрд░рддी рд╣ै।

рд▓ेрдХрд░ рдЖрд╣рдд рдорди рдк्рд░рднो,рдХैрд╕े рдХрд░рддी рднрдХ्рддि?

рд░ोрдХ рд╕рдХूँ рдЙрдд्рдкाрдд рдХो,рдЗрддрдиी рджे рджो рд╢рдХ्рддि।।247 ( рдкृрд╖्рда-53)

рд▓ोрдХ-рдоंрдЧрд▓ рдХी рдЗрд╕ рдХाрдордиा рдХे рд╕ाрде рдХрд╡рдпिрдд्рд░ी рдиे рджेрд╡ाрдзिрджेрд╡ рдорд╣ाрджेрд╡ рдХे рдк्рд░рддि рдЕрдкрдиे рднрдХ्рддिрднाрд╡ рдХो рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рджोрд╣ों рдХी рд╕рд░्рдЬрдиा рдХी рд╣ै। рдЗрди рджोрд╣ों рдоें рднрдХ्рдд рдХा рднрдЧрд╡ाрди рдХे рдк्рд░рддि рдЕрдиुрд░ाрдЧ рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ै,рднрдХ्рддि рдХी рдкрд░ाрдХाрд╖्рдаा рднी рдкрд░िрд▓рдХ्рд╖िрдд рд╣ोрддी рд╣ै।

рд╢िрд╡ рдХे рдкाрд╡рди рд░ूрдк рд╕े,рдЬिрд╕рдХो рд╣ै рдЕрдиुрд░ाрдЧ।

рдЙрд╕рдХो рдбрд╕ рдкाрддा рдирд╣ीं,рдоाрдпा рд░ूрдкी рдиाрдЧ।।6 ( рдкृрд╖्рда-23)

рдоिрд▓ा рди рддीрдиों рд▓ोрдХ рдоें,рд╢िрд╡-рд╕ा рдХोрдИ рдФрд░।

рдЬрдЧ рд░ूрдаे рд╢िрд╡ рдаौрд░ рд╣ै,рд╢िрд╡ рд░ूрдаे рд╢िрд╡ рдаौрд░।।119 (рдкृрд╖्рда-37)

рджेрд╢рднрдХ्рддि рдХा рдЬुрдиूрди рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдЕрдкрдиी рд╕ुрдЦ-рд╕ुрд╡िрдзाрдУं рд╕े рд╡िрдоुрдЦ рдХрд░ рджेрддा рд╣ै। рджेрд╢рднрдХ्рдд рдпрджि рдХुрдЫ рд╕ोрдЪрддा рд╣ै рддो рд╕рджैрд╡ рджेрд╢ рдФрд░ рджेрд╢рд╡ाрд╕िрдпों рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें। рдЬाрдб़ा, рдЧрд░्рдоी рдФрд░ рдмрд░рд╕ाрдд рдЙрд╕े рдЕрдкрдиे рдкрде рд╕े рдбिрдЧा рдирд╣ीं рдкाрддे। рд╡े рдЕрд╣рд░्рдиिрд╢ рджेрд╢-рд╕ेрд╡ा рдоें рд╣ी рддрдд्рдкрд░ рд░рд╣рддे рд╣ैं।

рдЕрдЧрд╣рди рд╣ो рдпा рдЬेрда рд╣ो, рдирд╣ीं рдЙрди्рд╣ें рдкрд░рд╡ाрд╣।

рдЬिрд╕рдиे рдЬीрд╡рди рдоें рдЪुрдиी, рджेрд╢рднрдХ्рддि рдХी рд░ाрд╣।।15 ( рдкृрд╖्рда- 24)

рдоाрддृрднूрдоि рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиा рд╕рд░्рд╡рд╕्рд╡ рдмрд▓िрджाрди рдХрд░ рджेрдиे рд╡ाрд▓े рд╕рдкूрдд рдХрднी рдорд░рддे рдирд╣ीं рд╣ैं। рд▓ोрдЧों рдХे рдЕंрддрд╕ рдоें рдЙрдирдХा рдиाрдо рд╕рджैрд╡ рдЕंрдХिрдд рд░рд╣рддा рд╣ै। рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдЖрджрд░ рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рдХे рд╕ाрде рдЙрди рд╡ीрд░ рд╕рдкूрддों рдХो рдХृрддрдЬ्рдЮ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рд╕्рдорд░рдг рдХрд░рддा рд╣ै, рдЬो рджेрд╢ рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиे рдЬाрди рдХी рдмाрдЬी рд▓рдЧा рджेрддे рд╣ैं। 

рдЬिрд╕рдХा рдЬीрд╡рди рдЖ рдЧрдпा, рдоाрддृрднूрдоि рдХे рдХाрдо।

рдЕंрддрд╕ рдоें рдЕंрдХिрдд рд░рд╣े,рдЙрд╕рдХा рд╕्рд╡рд░्рдгिрдо рдиाрдо।। 237 ( рдкृрд╖्рда-52)

рдк्рд░ेрдо рдФрд░ рд╢्рд░ृंрдЧाрд░ рдХा рдЪिрдд्рд░рдг рдпрджि рдЙрджाрдд्рдд рд░ूрдк рдоें рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рддो рдмрд░рдмрд╕ рд╣ी рдкाрдардХ рдХो рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░ рд▓ेрддा рд╣ै। рдк्рд░ाрдпः рд╢्рд░ृंрдЧाрд░ рдРрд╣िрдХрддा рдФрд░ рд╕्рдеूрд▓рддा рдХे рдХाрд░рдг рдЕрд╢्рд▓ीрд▓ рдорд╣рд╕ूрд╕ рд╣ोрдиे рд▓рдЧрддा рд╣ै рдФрд░ рдХुंрдаिрдд рдорди рдХा рдЪिрдд्рд░рдг рд▓рдЧрдиे рд▓рдЧрддा рд╣ै। рд╢рдХुрди рдЬी рдиे рдк्рд░ेрдо рдФрд░ рд╢्рд░ृंрдЧाрд░ рдХा рдЪिрдд्рд░рдг рдЕрдд्рдпंрдд рд╕ूрдЭ-рдмूрдЭ рдФрд░ рд╕ाрд╡рдзाрдиीрдкूрд░्рд╡рдХ рдХिрдпा рд╣ै। 

рдЧрджрд░ाрдпा рдоौрд╕рдо рд╕рдЦी,рдлाрдЧुрди рдмाँрдЯे рдиेрд╣।

рдХेрд╕рд░ рдХ्рдпाрд░ी рд╕ी рдЦिрд▓ी,рдЖрдЬ рдХुँрдЖрд░ी рджेрд╣।।610 ( рдкृрд╖्рда-99)

рдЕрд▓рдХें рдЪूрдоें рд╡рдХ्рд╖ рдХो,рдЧाрд▓ рд╢рд░्рдо рд╕े рд▓ाрд▓।

рдк्рд░ेрдордордпी рдордиुрд╣ाрд░ рдкा, рдЧोрд░ी рдоाрд▓ाрдоाрд▓।।550 ( рдкृрд╖्рда 91)

рдЕрдзрд░ рдзрд░े рд╣ै рдоौрди рдЬрдм,рдирдпрди рдХрд░े рд╕ंрд╡ाрдж।

рдорди рд╕े рдорди рдХी рддрдм 'рд╢рдХुрди',рддुрд░рдд рд╕ुрдиे рдлрд░िрдпाрдж।।205 ( рдкृрд╖्рда 48)

рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдк्рд░рдХृрддि рдХा рдиिрдпрдо рд╣ै। рдЗрд╕ рдиिрдпрдо рд╕े рджेрд╢,рд╕рдоाрдЬ, рдкрд░िрд╡ाрд░ рдПрд╡ं рд╡्рдпрдХ्рддि рдХोрдИ рднी рдЕрдЫूрддा рдирд╣ीं рд░рд╣ рдкाрддा। рд╕рднी рдкрд░ рдЗрд╕рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рдкрдб़рддा рд╣ै рдХिрди्рддु рдХрдИ рдмाрд░ рдпे рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рднाрд░рддीрдп рд╕рдн्рдпрддा рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдкрд░ рдЪोрдЯ рд╕े рдХрд░рдХे рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं। рдЬрдм-рдЬрдм рдРрд╕ा рд╣ोрддा рд╣ै рддो рдПрдХ рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдХрд╡ि рдорди рдХा рдорд░्рдоाрд╣рдд рд╣ोрдиा рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд╣ै। рдиाрд░ी рдкрд░िрдзाрди рдоें рд╣ो рд░рд╣ा рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХрд╡рдпिрдд्рд░ी рдХो рдХрдЪोрдЯрддा рд╣ै। рдкрд╣рд▓े рдорд╣िрд▓ाрдПँ рд╕ाрдб़ी рдкрд╣рдирддी рдеीं рдФрд░ рдЖँрдЪрд▓ рдЙрд╕рдХी рдкрд╣рдЪाрди рд╣ोрддी рдеी। рдЕрдм рд╕ाрдб़ी рдХी рдЬрдЧрд╣ рдХुрд░्рддी рдФрд░ рд╕рд▓рд╡ाрд░ рдиे рд▓ी рд╣ै।

рд╕ाрдб़ी рдХा рдкрдд्рддा рдХрдЯा, рд╕ंрдЧ рдХрдЯे рд╕ंрд╕्рдХाрд░।

рдЖँрдЪрд▓ рдкрд░ рднाрд░ी рдкрдб़ी, рдХुрд░्рддी рдФ рд╕рд▓рд╡ाрд░।। 8 ( рдкृрд╖्рда 23)

рдХुрд░्рддी рдХी рд╣ोрдиे рд▓рдЧी,рд╕ाрдб़ी рд╕े рддрдХрд░ाрд░।

рджेрдЦो рдХिрд╕рдХी рдЬीрдд рд╣ो,рд╣ोрдЧी рдХिрд╕рдХी рд╣ाрд░।। 235 ( рдкृрд╖्рда-52)

рддрди-рджрд░्рд╢рди рдлैрд╢рди рд╣ुрдЖ, рдмिрд╕рд░ рдЧрдП рд╕ंрд╕्рдХाрд░।

рдкрдЧ-рдкрдЧ рдкрд░ рд╣ोрдиे рд▓рдЧी, рдорд░्рдпाрджा рдХी рд╣ाрд░।।348 ( рдкृрд╖्рда-66)

рдПрдХ рд╕рдордп рдеा рдЬрдм рджेрд╢ рдоें рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХा рдк्рд░рдЪрд▓рди рдеा рдкрд░ंрддु рд╕рдордп рдХी рдХ्рд░ूрд░ рдоाрд░ рдХे рдЪрд▓рддे рдкрд░िрд╡ाрд░ рдПрдХाрдХी рд╣ो рдЧрдП। рд▓ोрдЧों рдиे рдЕрдкрдиे рдмीрд╡ी -рдмрдЪ्рдЪों рдХो рд╣ी рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоाрди рд▓िрдпा। рдмрдб़े-рдмुрдЬुрд░्рдЧ рдЙрдкेрдХ्рд╖िрдд рдПрд╡ं рдЖрджрд░-рд╕рдо्рдоाрди рд╡िрд╣ीрди рд╣ो рдЧрдП। рдпрд╣ рд╕्рдеिрддि рдХिрд╕ी рд╕рдоाрдЬ рдХे рд▓िрдП рдкीрдб़ाрджाрдпрдХ рд╣ोрддी рд╣ै। рд╢рдХुрди рдЬी рдХा рдПрдХ рджोрд╣ा рдж्рд░рд╖्рдЯрд╡्рдп рд╣ै-

рдЕрд╕्рддाрдЪрд▓ рдХे рд╕ूрд░्рдп рдХो рдХрд░рддा рдХौрди рдк्рд░рдгाрдо।

рдЖрдЬ рдмुрдЬुрд░्рдЧों рдХा рдирд╣ीं,рдШрд░ рдоें рдХोрдИ рдХाрдо।।471( рдкृрд╖्рда-81)

рдоाрдд-рдкिрддा рдЖрдлрдд рд▓рдЧे,рдЪिрдХ-рдЪिрдХ рд╣ोрддी рд░ोрдЬ।

рдмेрдЯे рдиे рдХрд░ рд▓ी рддрднी,рд╡ृрдж्рдзाрд╢्рд░рдо рдХी рдЦोрдЬ।।697 ( рдкृрд╖्рда-110)

рдЛрддुрд░ाрдЬ рд╡рд╕ंрдд рдФрд░ рдлाрдЧुрди рдоाрд╣ рдХी рдоाрджрдХрддा рд╕े рдордиुрд╖्рдп рддो рдХ्рдпा рдк्рд░рдХृрддि рднी рдЕрдЫूрддी рдирд╣ीं рд░рд╣ рдкाрддी। рдпрдд्рд░-рддрдд्рд░ рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рдЙрд╕рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рдкрд░िрд▓рдХ्рд╖िрдд рд╣ोрдиे рд▓рдЧрддा рд╣ै। 'рд╢рдХुрди рд╕рддрд╕рдИ' рдоें рдмрд╕ंрдд рдХी рдоाрджрдХ рдмрдпाрд░ рдХा рдЬाрджू рдЕрдкрдиे рдЪрд░рдо рдкрд░ рджिрдЦाрдИ рджेрддा рд╣ै। рдЙрджाрд╣рд░рдгрд╕्рд╡рд░ूрдк рдХुрдЫ рджोрд╣े рдЕрд╡рд▓ोрдХрдиीрдп рд╣ैं - 

рдкрд╡рди рдирд╢ीрд▓ी рд╣ो рдЧрдИ, рдоिрд▓ рдЛрддुрдкрддि рдХे рд╕ंрдЧ।

рдЯेрд╕ू рдкрд░ рдпौрд╡рди рдЪрдв़ा, рдорд╣ुрдЖ рдЖрдо рдорд▓ंрдЧ।।619 ( рдкृрд╖्рда-100)

рдЦрди-рдЦрди рдЦрдирдХेрдЧा рдЪрдиा,рдЧेрд╣ूँ рдЭूрдоे рд╕ंрдЧ।

рдЖрдПрдЧा рдирд╡рд╡рд░्рд╖ рддрдм, рдлाрдЧ рдмिрдЦेрд░े рд░ंрдЧ।। 669 ( рдкृрд╖्рда 106)

рдирдпрди рдоिрд▓ाрдХрд░ рдлाрдЧ рд╕े,рдорд╣рдХ рд░рд╣ा рдХрдЪрдиाрд░।

рдЦुрд╢िрдпों рдХे рдЯेрд╕ू рдЦिрд▓े,рдЖрдИ рдорд╕्рдд рдмрд╣ाрд░।।127 ( рдкृрд╖्рда-38)

рдк्рд░ेрдо рдФрд░ рд╢्рд░ृंрдЧाрд░ рддрдеा рдлाрдЧुрди рдПрд╡ं рдЛрддुрд░ाрдЬ рдХे рдоोрд╣рдХ рдЪिрдд्рд░рдг рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдХрд╡рдпिрдд्рд░ी рдиे рд╕рдорд╕ाрдордпिрдХ рд╡िрд╖рдпों рдХो рднी рдЕрдкрдиा рд╡рд░्рдг्рдп-рд╡िрд╖рдп рдмрдиाрдпा рд╣ै। рд╕рдоाрдЬ рдоें рд╣ो рд░рд╣े рдмрджрд▓ाрд╡ рд╕े рдХिрд╕ी рдХा рднी рдЕрдЫूрддा рд░рд╣рдиा рд╕ंрднрд╡ рднी рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХ рд╡िрдХाрд╕ рд╣рдоाрд░े рд▓िрдП рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдмिрдиा рдЬीрд╡рди рдХी рдХрд▓्рдкрдиा рд╣ी рдЕрд╕ंрднрд╡ рд╣ै। рдкрд░ рдЬрдм рдпрд╣ी рддрдХрдиीрдХी рдЕрдкрдиा рджुрд╖्рдк्рд░рднाрд╡ рджिрдЦाрддी рд╣ै рддो рдЪिंрддा рдмрдв़ рдЬाрдиा рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд╣ै। рд╕्рд╡рд╕्рде рд╢ाрд░ीрд░िрдХ рдФрд░ рдоाрдирд╕िрдХ рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд▓िрдП рдмрдЪ्рдЪों рдХा рдЦेрд▓рдХूрдж рдХे рдк्рд░рддि рд░ुрдЪि рджिрдЦाрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдкрд░ंрддु рдЖрдЬ рдХे рдмрдЪ्рдЪे рдоोрдмाрдЗрд▓ рдФрд░ рдХрдо्рдк्рдпूрдЯрд░ рдкрд░ рд╣ी рдЧेрдо рдЦेрд▓рдиे рдоें рд╡्рдпрд╕्рдд рд░рд╣рддे рд╣ैं। рдпрд╣ рдЙрдирдХे рд▓िрдП рдШाрддрдХ рд╕िрдж्рдз рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै- 

рдоोрдмाрдЗрд▓ рдХे рдлेрд░ рдоें, рднूрд▓ рдЧрдП рд╕рдм рдЦेрд▓।

рдХाрдпा рдХा рд╣ोрдиे рд▓рдЧा,рдиिрдд рд░ोрдЧों рд╕े рдоेрд▓।। 35 ( рдкृрд╖्рда-27)

рд░ाрдЬрдиीрддि рдФрд░ рд░ाрдЬрдиेрддा рдПрдХ рдРрд╕ा рд╡िрд╖рдп рд╣ै рдЬो рд▓ेрдЦрди рдХो рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХрд░рддा рд╣ी рд╣ै। рдХ्рдпोंрдХि рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдиिрд░्рдгрдп рджेрд╢ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдХो рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХрд░рддे рд╣ैं। рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕рдоाрдЬ рдХी рдЕрднिрди्рди рдЗрдХाрдИ рд╣ै। рд╡рд╣ рдЬрдм рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ोрдЧा рддो рдиिрд╢्рдЪрдп рд╣ी рдиीрддि рдФрд░ рдиिрд░्рдгрдпों рдХी рдЪीрд░-рдлाрдб़ рдХрд░ेрдЧा рдФрд░ рдХाрд░्рдп-рд╢ैрд▓ी рдкрд░ рдЙँрдЧрд▓ी рднी рдЙрдаाрдПрдЧा। рд╡ैрд╕े рд░ाрдЬрдиीрддि рдФрд░ рдЕрдкрд░ाрдзिрдпों рдХा рдЧрдардЬोрдб़ рдФрд░ рдиेрддाрдУं рдХी рд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा рдХोрдИ рдирдИ рдмाрдд рдирд╣ीं рд╣ै। рд╢рдХुрди рдЬी рдиे рдЕрдкрдиे рджोрд╣ों рдоें рдмрдЦूрдмी рдЗрд╕рдХो рдЬрдЧрд╣ рджी рд╣ै-

рджिрд▓ рдкрд░ рдЪрд▓рддी рдЖрд░िрдпाँ,рджेрдЦ рджेрд╢ рдХा рд╣ाрд▓।

рд╡ीрд░ рд▓рдЧे рд╣ैं рджाँрд╡ рдкрд░, рдиेрддा рдЪाрд╣े рдоाрд▓।।88 ( рдкृрд╖्рда-33)

рд░ाрдЬрдиीрддि рдХे рдоंрдЪ рдкрд░, рдХрдардкुрддрд▓ी рдХा рдЦेрд▓।

рднोрд▓ी рдЬрдирддा рдХा рдпрд╣ाँ, рдиिрдХрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै рддेрд▓।।422 ( рдкृрд╖्рда-75)

рднाрд░рдд рджेрд╢ рдорд╣ाрди рд╣ै,рд▓рдЧे рдЫрд▓ाрд╡ा рдоाрдд्рд░।

рдЪोрд░ рдЙрдЪрдХ्рдХे рд╣ी рдЬрд╣ाँ, рд╕ंрд╕рдж рдХे рд╣ैं рдкाрдд्рд░।। 661( рдкृрд╖्рда-105)

рдиीрддि-рди्рдпाрдп, рджрд░्рд╢рди, рднрдХ्рддि рдФрд░ рдзрд░्рдо рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рд╕рдорд╕ाрдордпिрдХ рд╡िрд╖рдпों рдХो; рдпрдеा - рдоोрдмाрдЗрд▓ рдХा рджुрд╖्рдк्рд░рднाрд╡, рдиाрд░ी рдЕрдкрд░ाрдз, рдлैрд╢рди рдХी рдк्рд░рддि рдиाрд░ी рдЖрд╕рдХ्рддि, рдк्рд░рдХृрддि рдФрд░ рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг, рд░ाрдЬрдиीрддि рдФрд░ рдЕрдкрд░ाрдзिрдпों рдХा рдЧрдардЬोрдб़ рдЖрджि рд╡िрднिрди्рди рдкрд╣рд▓ुрдУं рдХो рд╡िрд╖рдп рдмрдиाрдХрд░ рджोрд╣ों рдХो рдПрдХ рд╡िрд╕्рддृрдд рдлрд▓рдХ рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддी 'рд╢рдХुрди рд╕рддрд╕рдИ' рднाрд╡рдк्рд░рд╡рдг рджोрд╣ों рд╕े рдпुрдХ्рдд рд╣ै। рднाрд╡рдкрдХ्рд╖ рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдХрд▓ाрдкрдХ्рд╖ рдХा рднी рд╡िрд╢ेрд╖ рдз्рдпाрди рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ै। рд╕рднी рджोрд╣े рд╕ुрдЧрдаिрдд рдФрд░ рд╡िрдзाрди рдкрд░ рдкूрд░्рдгрддः рдЦрд░े рдЙрддрд░рддे рд╣ैं। 

рднाрд╖ा рдХो рд▓ेрдХрд░ рдХिрд╕ी рддрд░рд╣ рдХा рджुрд░ाрдЧ्рд░рд╣ рдирд╣ीं рд╣ै । рдЬрдм, рдЬрд╣ाँ рдЬैрд╕ी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ुрдИ рд╣ै ,рдЙрд╕ рднाрд╖ा рдХे рд╢рдм्рджों рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЕрдзिрдХांрд╢рддः рдкрд░िрд╖्рдХृрдд рдФрд░ рдкрд░िрдоाрд░्рдЬिрдд рд╣िंрджी рднाрд╖ा рдХी рд╢рдм्рджाрд╡рд▓ी рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╣ी рднाрд╡ाрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХрд╡рдпिрдд्рд░ी рдХा рд╣िंрджी рднाрд╖ा рдХे рдк्рд░рддि рдЕрдиुрд░ाрдЧ рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рддा рд╣ै। рджोрд╣ों рдоें рдпрдеाрд╕्рдеाрди рдЕрд▓ंрдХाрд░ों рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рди рдХेрд╡рд▓ рдХाрд╡्рдп-рд╕ौрд╖्рдард╡ рдоें рдЕрднिрд╡ृрдж्рдзि рдХрд░рддा рд╣ै рд╡рд░рди рднाрд╡ों рдХी рд╕рдЯीрдХ рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдоें рд╕рд╣ाрдпрдХ рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдЙрдкрдоा ,рд░ूрдкрдХ, рдЕрдиुрдк्рд░ाрд╕ рдФрд░ рджृрд╖्рдЯांрдд рдЕрд▓ंрдХाрд░ рдХा рднрд░рдкूрд░ рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрддрдиा рд╣ी рдирд╣ीं рдЫोрдЯे рд╕े рджोрд╣े рдоें рдЬрд╣ाँ рднी рд╕ंрднрд╡ рд╣ुрдЖ рд╣ै рдоुрд╣ाрд╡рд░ों рдФрд░ рдХрд╣ाрд╡рддों рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд░ोрдЪрдХ рдмрди рдкрдб़ा рд╣ै। рднाрд╡рдкрдХ्рд╖ рдПрд╡ं рдХрд▓ाрдкрдХ्рд╖ рд╕े рд╕рдоृрдж्рдз рдЗрд╕ рдЗрд╕ рд╕рддрд╕рдИ рдоें рдХрд╡рдпिрдд्рд░ी рдХी рдХрд▓्рдкрдиा рдФрд░ рдпрдеाрд░्рде рдХा рдЕрдж्рднुрдд рд╕рдоाрд╣ाрд░ рджिрдЦाрдИ рджेрддा рд╣ै। рдиिрд╢्рдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рд╣िंрджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЬрдЧрдд рдоें 'рд╢рдХुрди рд╕рддрд╕рдИ' рдЕрдкрдиा рдпрдеेрд╖्рдЯ рд╕्рдеाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдлрд▓ рд╣ोрдЧी। рдЗрд╕ рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХृрддि рдХे рдк्рд░рдгрдпрди рдХे рд▓िрдП рд╢рдХुрди рдЬी рдХो рдЕрд╢ेрд╖ рдмрдзाрдИ рдФрд░ рд╢ुрднрдХाрдордиाрдПँ। рдоाँ рд╡ीрдгाрдкाрдгि рдХी рдХृрдкा рдЖрдк рдкрд░ рд╕рджैрд╡ рдмрдиी рд░рд╣े рдФрд░ рдЖрдк рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рдЕрдкрдиी рдХृрддिрдпों рд╕े рд╣िंрджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХो рд╕рдоृрдж्рдз рдХрд░рддी рд░рд╣ें।

рд╕рдоीрдХ्рд╖рдХ

рдбाॅ рдмिрдкिрди рдкाрдг्рдбेрдп

рдХोрдИ рдЯिрдк्рдкрдгी рдирд╣ीं:

рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें